TİYATROCU TIRTIL

        

Orhan, bir tatil gününde evde dinlenirken can sıkıntısıyla telefonunu karıştırıyordu. Karşısına çıkan bir video dikkatini çekti. Video, kırlangıçkuyruğu tırtılını anlatıyordu. Ormandaki ağaçların yapraklarında yaşayan bu tırtıl, kuşlara yem olmamak için oldukça ilginç bir yöntem geliştiriyordu. Kuşların ilgisini çekmemek için kendini kuş pisliği gibi gösteren bir renge bürünüyordu. Böylece kuşlar onu görüp yön değiştiriyordu.

Ancak sorun burada bitmiyordu. Yaprakları iştahla yiyen bu sevimli tırtıl her geçen gün büyüyor, hatta boyutunu neredeyse iki katına çıkarıyordu. Fakat büyüdükçe başına yeni dertler açılıyordu. Kuşlar, onun artık gerçek bir kuş pisliği olamayacak kadar büyük olduğunu fark edince tehdit yeniden baş gösteriyordu.

İşte o noktada tırtıl akıl almaz bir yöntem daha uyguluyordu: Önce bir yaprağın içine ipek sürüyor, ipek kurudukça yaprak içe doğru kıvrılıyor, adeta bir kabine dönüşüyordu. Bu doğal soyunma kabininde kılığına yeniden çeki düzen veriyor, bu kez üzerinde iri göz desenleri olan, yeşil renkli, zehirli bir yılana benziyordu. Bir kuş yaklaştığında başını kaldırıyor, yılanın çatal diline benzer antenlerini ileri uzatıyordu. Taklit o kadar ustacaydı ki kuşlar gerçek bir yılanla karşı karşıya kaldıklarını sanıp hızla uzaklaşıyordu.

Bu minik tırtıl Orhan’ı fazlasıyla etkilemişti. Derin düşüncelere daldı. Hayatta kalmak için küçücük bir canlının bile nasıl bulunduğu ortama uyum sağladığını gördü. Demek ki yaşadığı çevreye uyum sağlayamayan, varlığını sürdüremiyordu.

Aklına yıllardır çalıştığı şirket geldi. Kimler gelip geçmişti… Bazıları yıllardır onunla çalışıyordu, bazılarıysa yoğun tempoya ayak uyduramayıp ayrılmıştı. Kimi patronun disiplininden hoşlanmamış, kimi de işleri kendi bildiği gibi yapmakta ısrar edip gelen uyarılara kulak asmamıştı. Teker teker gözünün önünden geçtiler. Hepsinin ortak bir yönü vardı: Ortama uyum sağlayamamışlardı.

Tırtılın içgüdüsel zekâsı bunu başarabiliyorsa, bizler neden başaramıyoruz? Aslında cevap çok da karmaşık değildi. Her canlı, yaşadığı çevreyle bir bütün oluşturuyordu. Parkta gördüğümüz bir ağaç sadece bir ağaç mıydı? Gövdesinde sarmaşıklar, yosunlar, mantarlar, dibinde filizler, yapraklarında böcekler, içinde kurtçuklar, üzerinde yiyecek taşıyan karıncalar… Ve daha göremediğimiz nice canlıyla birlikte dev bir ekosistemde bir ağaç. O ekosistemin içinde de muazzam bir kıvam… Yani sadece bir ağaçtan fazlasıydı.

İnsanlar da tıpkı böyleydi. Yaşadığımız evde, mahallede, iş yerinde, şehirde ya da ülkede hep bir ekosistemin içindeyiz. Bu ekosistemde bizi rahatsız eden bir şey olduğunda, oradan uzaklaşmak bazen çözüm olmayabilir. Önemli olan, bizi rahatsız eden şeyin gerçekten yanlış mı olduğu, yoksa sadece bizim egomuza mı ters geldiğidir. Mesele tam da burada başlar. Uyum sorunu bizde mi, yoksa ortamda mı? Önce bunu iyi anlamamız gerekir.

Eğer sorun bizden kaynaklanıyorsa, ekosistemin bir parçası olmaya çalışmalıyız. Karşımızdaki insanlar bizim gibi olmak zorunda değil. Hatalarına değil, bütünlerine bakmalıyız. İş yerinde birlikte çalışmamız gerekiyorsa, onları olduğu hâliyle kabul etmeyi öğrenmeliyiz.

Çünkü:

• Parça, bütünün kendisi değildir.

• Hareket, hareketin sahibi değildir.

• Davranış, kişinin kendisi değildir.

Bir insanı tek bir davranışıyla yargılamak ya da hayatımızdan çıkarmak, uzun vadede kimseye fayda sağlamaz. Belki de o davranışın ardında birçok olumlu yön saklıdır. Bu yönlere odaklandığımızda hem kendimizi hem de karşımızdakini daha iyi anlayabiliriz.

Ve aslında, hayat bu kadar matematikseldir.