GERÇEK ESNAF KALDI MI?

Gerçek esnaf kaldı mı? 

Gerçeklik kaldı mı? Gerçek olduğunu zannettiğimiz normallerimiz mi kaldı yoksa… Bir işi, bir ticareti herkesin yapıyor olması, onu dönemin normali mi yapar, yoksa dönemin gerçeği mi? Herkes gibi dönemin popüler işini yapmak, mesela organik işine girmek veya e-ticaret üzerinden satış yapmak dönemin gerçek ticareti midir, yoksa normali mi? ‘’Ya biz ticaretle uğraşıyoruz ister istemez ürün satabilmek için yalan söylemek durumunda kalıyoruz.’’ demesi ticaretle uğraşan esnafların gerçeği midir? Yalan söylemek midir esnaflık? Peki o zaman esnaflar binlerce yıldır yalan söylemek durumunda kalanlar mı?

O toplumdaki insanların yaptığı şeyler yanlış olsa da o toplumda normal olarak değerlendirilebiliyor.  Gerçeklik ise bambaşka. Bir insanın bir konuda gerçeğe uygun davranması ve sürekliliğini sağlayabilmesi yaşantısındaki dengeye bağlıdır. Hayatına gerçekliği alan insanın yaşantısı dengeye gelir. Hayatında gerçekliği yaşamaya çalışan insanın esnaflığı da gerçeğe yaklaşır ve dengeyi kurabilmeye başlar. Böylelikle gereksiz heyecanlanmaları azalmaya başlar. Fırsat gibi görünenler gereksiz heyecanlandırmaz, piyasadaki dalgalanmalar, çalkantılar onu çok korkutmaz. Gemi yeterince suyun içerisindedir artık her dalgada sarsılmaz. Gerçeklik yoksa her dalga tehlike. Açık denizde kayık… Dalgalar artmaya başlayınca, dalgaların boyu yükselmeye başladıkça riskin artması ve bilincin kapanmasıyla yapılan art arda yanlışlar…

Esnaf ve Müşteri

Yanlışlar artmaya başladı artık, bilinç kapanmaya başladı.

- O müşteri olmadan yapamam. Onu kaybedemem.

- Neden?

- Çünkü yüklü ürün alıyor.

- Zarar ediyorsun? Maliyetinin altında fiyattan veriyorsun?

- Olsun çeklerimi ödüyorum. Üç ay sonrasını o zaman düşünürüz.

Halbuki ne güzeldi işler dengedeyken. Mutluydu, geçmişine göre daha iyiydi, başarılıydı. Ziyaretine geldiğinde o müşteri güzel güzel çay içiyorlardı. Günlük konulardan konuşuyorlardı. O sırada zaman zaman diğer müşteriler geliyordu. Henüz kibir yapmamıştı onlara. Beğenmemezlik, burun kıvırma, küçümseme yoktu. Hoş geldiniz diyebiliyordu üç liralık bir şey aldığında bile müşterisine. Müşteri de aynı keyifle ‘’Allah bereket versin’’ diyebiliyordu. Çay ısmarlayabiliyordu. Müşteri ürün almadan çıktığında ‘’Ayağınıza sağlık‘’ diyebiliyordu. Şimdi her gelenin bir şey alması lazım gibi bakıyor. Üç liralık alışverişte bana bir şey kalmıyor ki zaten, bir de artık kalmamış olan sabrımla ona güler yüz göstereyim. Küçük müşteriyle uğraşamam…

Esnaf ve Aile

Hayatında gerçeklik varken ailesinde de gerçeklik vardı. Eve gittiğinde keyifli keyifli akşam yemeği yeniyor, peşine kahveler, ardından çaylar içiliyordu. Çocuklar keyifliydi, hanımın sevdiği tatlı alınırdı arada eve giderken. Hafta sonları piknikleri vardı. Lüks müydü? Hayır ama mutluluk içeriyordu. Şimdi Şile’de köy evi var ama acaba bankalar el koymadan kurtarabilir miydi çekler ödenirken? Bahçesinde çay içerken şimdi derinlere dalıyordu. Piknikteyken böyle olmazdı. Geceleri çok rahat uyurdu hatta uyumasıyla meşhurdu iki dakikada, şimdi dakikalar geçmiyordu gece yatağa yatınca. Her ay ürettiğinden fazla tüketimi vardı ailenin. Oradaki dengeler de oynamıştı yerinden… Sürekli eksiye giden bir tablo… Herkes gergin, tüketimle alınan sahte mutluluklar, kısa süreli etkiler…

Esnaf ve Komşu

Komşularıyla hep arası iyi olmuştu. Sabahları erkenden açtığı dükkanının önünü süpürürdü. Ondan sonra dükkanı açan yan komşularının da dükkanlarının önünü çaktırmadan süpürürdü. Birinin bir yere gitmesi gerektiğinde birbirlerinin dükkanlarına göz kulak olurlardı. Acil bir şey olduğunda birinin arabası diğerinin de arabasına dönüşürdü. Kendi dükkanının önündeki park yerine o çekiyorsa, yabancı değildi ki gündem dahi olmazdı. Akşamüstü işler sakinler, kapının önünde ıhlamur altında çay, kahveler içilirdi. Biri bisküvi getirir, diğeri çayları söylerdi.  Samimi ilişkiler kurulurdu hem de zengin menülerle değil, çay, simit, bisküvi gibi şeylerle. İlişkinin en üst seviyesi… Etrafta bir olay olduğunda kimsenin birbirinden şüphe duymaması ve ortak odak noktaları olması, çözüm…

Esnaf ve Rekabet

Aynı malı satan her zaman olmuştu. Birbirlerine müşteri gönderirlerdi. Siftah yapamayınca diğerine müşteri gönderilirdi. O ürün orada yoktu ama diğer esnafta vardı. Birisi rakip esnaf hakkında kötü bir şey söylediğinde yorum yapılmazdı, konu bir şekilde geçiştirilirdi. Birbirlerini ezmezlerdi. Ürünler piyasada ezilmezdi. Ama şimdi ödemeler fazla geldi, kiralar yüksek. Deniz dalgalı ve dalgalar yükseliyor… Bir şekilde nakit paraya ihtiyaç var. Sanki o yıllardır olan tatlı rekabet artık düşmanlığa dönmüş. Birbirleri hakkında olmayacak ithamlar, birbirinin müşterisine olmayacak fiyatlar. Bozulmuş dengenin bozuk ilişkileri, bozuk ticareti ve bitmek bilmeyen hatalar silsilesi.

İnsanların, esnafın, olmayacak yöntemlerle dalgaların arasından çıkma gayreti. Gayret önemli ama yön yanlışsa? Ya daha derine gidiyorsa? Pusula artık şaşmışsa? Normalleştiyse…