BALI BENDEN TEREYAĞINI KOMŞUDAN AL, AMA…

Hepimiz bir yerlerden duymuşuzdur. Fatih Sultan Mehmet, İstanbul’u fethetmeden önce çarşısında bir geziye çıkar. Bal almak ister. Yanında da birazcık tereyağı… Satıcı balı verir fakat tereyağını karşı komşusundan alması için onu yönlendirir. Sebebine gelince;

  - "Ben siftahımı yaptım ama o henüz yapmadı." der.

  

  Hikayenin gerisi herkesçe malum.

Bu hikaye doğrudur ya da yanlıştır ama vermek istediği mesajı güzeldir. Bir çarşıda esnaf bir olduğunda, ticaretin de farklı seyredeceğini söyler.

 

  Bahsedeceğim cadde karşılıklı dükkanların olduğu bir caddeydi. Mobilyacısı da vardı berberi de. Hatta aynı markanın farklı bayileri de hafif birbirine uzak olarak aynı cadde üzerindeydi. 

Caddenin kalabalığı da malum. Farklı ihtiyaçları olan yüzlerce insan her gün bu caddede yürüyordu.

 

  Eski İstanbul fotoğraflarından anımsarsınız . Hani esnaf, dükkanının önüne birkaç tane tabure koymuş da yan komşusuyla tavla oynuyor. İşte o esnada muhabbet alır başını gider ya, öyle bir havası vardı caddenin. Bu muhabbetin konusu bazen askerliği gelen oğlandır bazen nişanlanacak kızıdır bazen aşağıda boşalan dükkandır ama en çok da ekonomidir. 

  Esnafların sürekli muhabbetini yaptığı konular vardır, ekonomi bunların başında gelir. Parayı dolarda mı tutmak lazım yoksa altından mı devam etmeli? Hele de muhabbet buradan başlarsa saatler, saatleri kovalar. Bu muhabbet kiminin gerilmesine, kiminin sessiz kalmasına, kiminin yeni şeyler öğrenmesine kadar yayılır. Ama günün sonunda herkes kendi dükkanındaki işleyişten sorumludur. 

  Bilirsiniz her zaman kazanan tarafta yer alamazsınız. Bazen kazanır bazen o kadar kazanamaz hatta bazen de kaybedersiniz. Denizin dalgası gibi kasadaki para zaman zaman artar zaman zaman da azalır. Malı müşteriye satarsınız ama bazen mağazanızın ihtiyacı için kullanmak zorunda kalabilirsiniz. Ya da çocuğun okul taksidi geldiği için hesabı iyi yapmak zorunda kalırsınız. İşte satıcılar burada ikiye ayrılırlar adeta. Okul taksidini müşteriden çıkartmak isteyen ya da müşterinin ihtiyacı ile ilgilenen. Yazın boyatacağı evin parasını müşteriden çıkartmak isteyen ya da müşterinin ihtiyacı ile ilgilenen. Bu liste böyle uzar gider. Bir tarafta müşterinin ihtiyacı ile ilgilenen diğer tarafta henüz bunu öğrenememiş olan. Haliyle bunu öğrenemeyince müşteri ile diyaloglar da farklı seyrediyor.

Yani esnaflar sürekli olarak aralarında bir sohbet içerisinde olurlar ve bu bazen ekonomi olur ama aslında mevzu ekonomi iyiyken de kötüyken de karşı tarafın ihtiyacını ve diğer esnafların ihtiyaçlarını, kendi ihtiyacı gibi görüp ahlaklı bir ticaret yapabilmek. 

  Bayi ziyareti yapan Ali Bey de bunun gayet farkındaydı. İlk girdiği bayisinde işlerin nasıl gittiğini sorduğunda 45 dakikalık bir miting dinledi. Birkaç bardak çay ve iki  tane kurabiyeyi tüketivermişti. Ama bayi sahibi bir türlü susmak bilmiyordu. Sinirli bir adamdı. Gergin olduğu için çalışanlar da pek onun etrafında bulunmuyordu. Herkes ya yapacağı bir iş peşinde koşuyordu ya da ara sokağa çıkıp orada sigarasını içiyordu. Mağazaya girdiğinizde, sizi kimin karşılayacağı da meçhuldü bu yüzden. 

  Ali Bey sadece patronla konuşmuyor, aynı zamanda mağazada gözlemler de yapıyordu. Haliyle bu bayiye ilk girdiği andan itibaren içini olumsuz bir duygu kaplamıştı. İçerisinin az aydınlatılmış olması da belki buna sebep olmuş olabilirdi. Neden aydınlatmanın bu kadar az olduğunu sorduğunda, masanın üzerindeki elektrik faturasını gösterdi patron. Peki ama mobilyanın üzerindeki tozlar da temizlikçi maaşından ötürü müydü acaba? Ya da her sorduğu soruya karşılık bir bahane mi üreteceklerdi? Ki sohbetin geneli böyle geçmişti. Çocuğun okul masraflarını dahi bir yere iliştirmişti patron. Ne patrondu ama…

Ali Bey müsaade isteyip kalktığında 1,5 saat geçmiş ve içi de bir hayli sıkılmıştı. Kendini caddeye attığında derin bir nefes aldı ve biraz toparlanmak için arabayı yerinde bırakıp diğer bayiye yürüyerek gitmeye karar verdi. Hem böylece muhiti de biraz daha tanımış olurum diye düşündü. 

  Dörtyüz metre ilerideki ikinci bayilerine geldiğinde kapıda kendisini güler yüzlü bir eleman karşıladı. Müşteri olduğunu zannederek;

 -Hoşgeldiniz. Nasıl yardımcı olabilirim?

diye sordu. Ali Bey bozuntuya vermemişti ve bir oturma odası grubu baktığını söyledi. Kapıdaki görevli,

 -Siz şöyle buyrun, ben hemen arkadaşımı size yönlendireyim.

diyerek Ali Bey’i oturma gruplarının olduğu bölüme doğru geçirdi. Satış görevlisi gayet güzel giyimli, gözlerinin içi parlayan, diksiyonu güzel ve sıcakkanlı yaklaşımda biriydi. Ali Bey’in önce ihtiyaçlarını sordu ve ardından da ona çeşitli ürünlerini sundu. Ali Bey, kendi siparişinin öne çekilip çekilemeyeceği konusunda kendisine yardımcı olabilirler mi acaba diye sorduğunda, termin süresi hakkında bir esnetme yapamayacağını söyledi. Çünkü yaz ayı olduğu için siparişler bir hayli yüklü demişti. Ali bey buna biraz şaşırmıştı. Çünkü az önceki mağaza pek de siparişlerin kalabalık olduğundan bahsetmiyordu.

  Derken mağazanın sahibi Bülent Bey kapıdan içeri girip Ali Bey’i görünce;

 - “Ooo! Ali Beyciğim, hoşgeldiniz.”

dedi. Satış görevlisi biraz şaşırmış olarak bir Bülent Bey’e bir Ali Bey’e bakıyordu. “Ali Bey bizim markanın danışmanlığını yapıyor” dedi Bülent Bey. Satış görevlisi biraz oyuna getirildiğini düşünse de bozuntuya vermeden tanıştığına memnun olduğunu söyledi.

  Bülent Bey’in odasında kahve içiyorlardı. Bir önceki mağazanın aksine Bülent Bey yüklü siparişler aldıklarını, işlerin gayet iyi gittiğinden bahsetti. Masraflar elbette vardı ama bunun için müşteriyi suçlayamazlardı. Hele de masrafı müşteriden çıkartmak hiç mi hiç doğru olmazdı.

  Ali Bey duydukları karşısında memnuniyetini gizleyemiyordu. Bir yandan da bir önceki mağazada yaşadıklarını geçiriyordu aklından. Aynı ülke, aynı şehir, aynı şartlar altında olmalarına rağmen iki mağazanın da müşterilerine yaklaşımı birbirinden 180° farklıydı.

  Sohbetin sonlarına doğru Bülent Bey, Ali Bey’den bir ricası olduğunu söyledi;  

 

-Biliyorsunuz caddenin yukarısında sizin bir bayiniz daha var. Fakat mağazanın hareketliliği biraz az. Tabi, olabilir. İnsanın arada müşteri sayısı azalır bazen de artar. Fakat Ali Beyciğim o taraftan bize gelen müşteriler, mağazanın kendilerine olan davranışlarından şikayetçi. Siz hiç öyle değilsiniz diyorlar. Açıkçası ben de esnaf bir arkadaşımla böyle kıyas edinmekten pek memnun değilim. Ben de isterim ki onlar da kazansın biz de kazanalım. Fakat bu tavır caddedeki bütün esnafı etkiliyor. Bizim konuşmamızdan ziyade acaba siz arkadaşlarla bir görüşseniz nasıl olur diye düşündüm.

  Adam sözlerinde son derece haklıydı. Bu mağazaya girdiğinden beri gerginliği kalmamıştı. Oysa bir önceki yerde son derece gergin hissediyordu. Aydınlatmanın az oluşu, mobilyanın tozlu oluşu, gelen çay bardağının kenarındaki su lekesi… Hepsi sebep olabilirdi. Ama bunun asıl sebebinin mağaza sahibinin ahvali olduğunu anladı.

  Mağazadan çıkıp arabasına doğru yürürken, Ali bey düşünüyordu. Bir insanın duygusal durumu ve satış yapması arasındaki bağı düşünüyordu. Sonrasında bunun sadece satış yapmak değil de insanlarla kurulan ilişkide de geçerli olduğunu anladı. Evet evet, duygularını kontrol edemeyen insanların konuşmaları, müşteriyi karşılama şekilleri, çalışanlarıyla diyalogları ve hatta kendi dışındaki tüm insanlarla ilişki kurma biçimleri… Bir ilişkinin kimyası, tüm bunlardan son derece etkileniyordu. 

   Peki neydi bu kimyayı etkileyen faktörler? 

Ya da…

Neydi duygularımla aldığım kararlar arasında ilişkilerimi etkileyen o organik bağ?